Studium Generale is a joint initiative between AP University of Applied Sciences and Arts Antwerp, deSingel Arts Campus and Opera Ballet Vlaanderen
Our annual Studium Generale lecture series revolve around a central, socially relevant theme. We invite ten speakers to share their personal experiences, findings, reflections and ideas for the future with the audience. With this lecture series AP University of Applied Sciences and Arts encourages participants to reflect on current issues. Interdisciplinarity and social relevance are key in this respect. The Studium Generale lectures are open to all those interested and are held in Dutch or English. Each lecture is followed by a short debate with the audience.
According to the media, there seems little to be hopeful about these days. Epidemiological, social and financial crises follow each other in quick succession and predictions about the future of our planet are far from positive. While industrialization brought prosperity during the previous century, nowadays its mostly accounts for negative consequences in the form of mass consumption and ecological overexploitation. In addition, the current world order seems unable to cope with the challenges of our modern society.
However, there are still other, positive stories. Hopeful practices which have often sprouted from citizen initiatives and are propelled ahead by shared ideals. Examples which show us: how sustainable agriculture and energy sources can be made possible? How education and health care could be tuned in better to the needs of a diverse and inclusive society? How rethinking political and economical systems could lead to fair distribution of wealth? In this context, hope isn’t a utopia or a naïve belief in an unreachable ideal, but a concrete practice. These stories illustrate that positive changes, no matter how small, can make a big difference.
During our Studium Generale lecture series, we invite 10 fascinating speakers from various fields of expertise to shine their light on the topic ‘hope’ from unexpected angles. What does the power of hope mean in our psyche? How can we free ourselves from feelings of cynicism and powerlessness? And which answers can we formulate to present and future problems?
‘In tijden van cynisme zijn we hoop steeds meer als iets naïefs gaan zien’, stelt filosoof en jongerenwerker Bleri Lleshi. ‘Terwijl hoop ons net vooruitstuwt, ook in moeilijke dagen. Vanuit hoop kunnen we positieve veranderingen realiseren, hoe klein ook.' Verhalen van hoop liggen voor het oprapen. Of het nu gaat om Spaanse slotenmakers die weigeren mensen uit hun huis zetten, Britse schoonmakers die een waardig loon afdwingen, Duitse piloten die weigeren vluchtelingen te deporteren of Belgische gezinnen die vluchtelingen opvangen. De vraag is: waarom kennen we die voorbeelden nauwelijks? Waarom heerst de negativiteit?
This lecture responds to the urgency to grasp the utopian content of present struggles and grassroots experiments seeking to create alternative forms of social reproduction that create a habitable and enjoyable planet. The world's multidimensional 'crisis' necessitates urgent and bold responses. The unprecedented global situation combines economic, energy, food, poverty, climate, political and environmental emergencies and requires an urgent re-evaluation of humanity's problems. The increasing impossibility of attaining a peaceful, sustainable, and dignified human and non-human life on the planet denotes a 'crisis of civilisation' (Burch and Tamayo; Lander; Escobar). I posit that the key to unlocking the critical global situation resides with those communities creating alternative practices for sustainable life at the grassroots. Their significance of vital practices for a transition from planet crisis to Planet Hope cannot be overemphasised. However, critical theorists remain unconvinced and insist that any attempt to create an alternative will become absorbed into the system; therefore, following T.W. Adorno, they suggest that all we can do is say NO. I explore this epistemological/ political disconnect between contemporary global radical praxis and critical theory. By considering Ernst Bloch's materialist philosophy of hope and his ontology of becoming, I argue that prefigurative struggles are not 'positive praxis' -as neo-Adornian critical theorists insinuate, but 'critical affirmations' that offer a sophisticated form of negation: to embrace life against destruction. The global politics of hope is a decolonising, feminist, pluriversal form of politics that navigates contradictions seeking to weave situated resistances into a global tapestry of collective actions in defence of life. By so doing, they create alternative social synthesis to the capitalist-colonial-heteropatriarchal that dominates the world today.
How placing sustainability at the core of your company’s business strategy will improve financial performance and risk management, foster innovation and corporate responsibility, strengthen your brand and build customer loyalty.
In deze lezing vertelt Ingrid De Jonghe, oprichter van TEJO ‘Therapeuten voor jongeren’, over onze jongeren, wat ze denken, wat ze voelen, wat ze dromen, wensen …
Vanuit de verontwaardiging over wachtlijsten voor hulpverlening in een individualistische, bange en complexe samenleving waar jongeren dwalen, kunnen we niet de andere kant uitkijken. Vanuit die gedachte is 12 jaar geleden TEJO ontstaan: samen met gedreven vrijwilligers een therapeutisch aanbod aanreiken aan jongeren, anoniem en gratis.
De gewezen Franse diplomaat Stephan Hessel bracht in 2011 zijn appel tot actievoering in ‘Indignez-vous’ en ‘Engagez-vous’: de weg van vreedzaam verzet, de weg naar bewuste actie en hoop op een positieve beweging en verandering voor jong en oud. Ingrid De Jonghe geeft graag meer uitleg over de HOU VAST-beweging die gericht is op preventie, verbinding en nieuwe solidariteit.
Verandering is niet enkel iets van grote beslissingen of ingrijpende activiteiten. Als er genoeg mensen zich inzetten voor iets eenvoudigs en vanzelfsprekends als een betere attitude, dan zal dat vanzelf belangrijke veranderingen teweegbrengen.
Waarop wachten we nog, laten we NU beginnen!
Loopbanen zijn voortdurend in beweging. Soms worden ze van buitenaf geïnitieerd en worden we erdoor ‘overvallen’ (kijk maar naar covid), soms zijn ze organisatie-oogpunt noodzakelijk (en volgen ze de opeenvolgende fases die verandering teweeg brengt) en soms gaan we zelf op zoek naar verandering in ons professioneel leven. In deze lezing, die interactief mag zijn, geef ik een persoonlijke inkijk vanuit mijn ervaring als HR-directeur van het UZA
Een oud gezegde stelt dat als het vuur dooft de wolven naderen. Veel mensen hebben het gevoel dat vandaag het maatschappelijke vuur op doven staat. Laten we dat vuur met overtuiging en nieuwe energie weer aanwakkeren. Meer dan ooit tevoren leven we in een tijd waar individualisme, eenzaamheid en vervreemding centraal staat. Corona stelt dat op scherp. Maar corona toont ons ook de contouren van een betere toekomst. Dit is een pleidooi voor nieuwe dromen, voor meer verbondenheid en samenwerking.
Opera als kunstvorm van de hoop
Jan Vandenhouwe: artistiek directeur Opera Ballet Vlaanderen
Gele zaal, campus deSingel
Februari, 1933. Kort na de machtsovername van Adolf Hitler, een van de donkerste momenten uit de geschiedenis van de mensheid, gaat Der Silbersee van de Joodse componist Kurt Weill in première in Duitsland. Snel na de eerste uitvoeringen werd het stuk bestempeld als ontaard en verdween het uit de theaters. De Joodse dirigent Gustav Brecher pleegde zelfmoord op de vlucht voor het Naziregime, de regisseur en Kurt Weill zelf konden ternauwernood ontsnappen en bouwden in het buitenland hun carrière verder uit.
Ondanks de zware kritiek aan het adres van het oprukkende fascisme eindigt Der Silbersee met hoopgevende, haast utopische muziek. Het koor zingt: ‘Alles wat is, is beginnen en verliest zich nog achter de tijd; zoals de uren van de nacht verstrijken bij het aanbreken van ‘t licht.’ Ook op de meest uitzichtloze momenten is er hoop en moet je verder.
Dat lijkt op het eerste gezicht eerder naïef gesteld, maar muziek kan die visie op de meest geloofwaardige wijze overbrengen. Zodra je de slotzang uit Der Silbersee hoort en voelt, geloof je op dat ene moment dat de wereld anders kan zijn. Dat is de kracht van opera sinds het prille ontstaan van het genre rond het jaar 1600 en blijft een primaire waarde doorheen zijn geschiedenis.
Denk maar aan de allereerste opera L’Orfeo van Monteverdi, waarin de kracht van muziek de dood overwint; of aan de Mozart-Da-Ponte-opera’s waarin steeds een perspectief opent naar een betere wereld. Daar is Anne Teresa De Keersmaekers Così fan tutte, dat op het programma staat bij OBV in het voorjaar, een uitgelezen voorbeeld van. Die gedachte is ook elementair in de grote werken van Verdi en Wagner, die samenkomen in Alain Platels C(H)OEURS 2022. Ook talrijke andere stukken die in Antwerpen en Gent te zien zijn, zoals Wim Henderickx’ wereldcreatie De bekeerlinge, zijn van dit idee doordrongen.
In de politiek werd talrijke malen opnieuw bewezen dat utopieën gevaarlijk kunnen zijn, in de kunst kunnen ze ons perspectief geven. Opera is bij uitstek de kunstvorm waarin de stemlozen een stem en outsiders een podium krijgen.
Rituelen zijn universeel belangrijke pijlers om betekenis te geven aan sociale, psychologische en levensbeschouwelijke processen. Terwijl traditionele rituelen in grote mate verdwenen zijn uit onze Westerse cultuur, zien we tegelijkertijd een behoefte aan betekenisvolle nieuwe rituele praktijken. Die behoefte is vooral voelbaar in periodes van rouw, transitie en opeengestapelde crisissen. Het belang van afscheid nemen, het creëren van de juiste vormentaal, het vinden en gebruiken van de gepaste woorden, komen dan veel meer centraal te staan.
Barbara Raes richtte in 2016 Beyond the Spoken op. Een werkplaats voor niet-erkend verlies. In deze praktijk creëert ze samen met kunstenaars nieuwe afscheidsrituelen. In haar lezing vertelt ze over hoe de samenwerking tussen de zorg en de kunsten kan bijdragen tot welzijnsbevorderende alternatieven bij moeilijke momenten. Ze brengt ons een hoopgevend verhaal over hoe de cocreatie van nieuwe rituelen op lange termijn zal leiden tot meer sociale cohesie.
The conference entitled “Africa at the crossroads” describes the current state of affairs of the continent and provides an outlook for the coming decades. Africa is facing huge challenges and threats. At the same time, the continent produces hopeful signs for a better future for all Africans.
Africa will significantly influence European and global societies of the 21st century. The continent experiences a demographic explosion which will have an unseen impact on the global balance of economic and political power. In 2050, Africa will have the youngest population in the world, while other regions in the world are ageing and even shrinking. This evolution can be a source of opportunities. But population growth also represents a potential threat: it can trigger unemployment, unrest and violent conflicts.
Africa’s poverty is increasing. The gap with the rest of the world widens. World Bank predicts that in 2050, nine out of ten extreme poor people in the world will be African. Many governments have not been successful in combating poverty. We try to understand why this is the case. We discuss potential root causes of failing African governance. We investigate the potential impact of poverty on intercontinental migration.
The continent possesses enormous assets: it has a huge surface of arable land and a unique reservoir of natural resources. African society is dual with modern industry and high-tech companies on the one hand and an informal economy of millions of micro-entrepreneurs and smallholder famers on the other hand. Starting from the resilience and creativity of the population, we try to understand how a trajectory to welfare and wellbeing for all Africans could look like.
Finally, we will discuss the relationship between Europe and Africa. We will investigate whether Europe’s Africa policy is adequate and fair.
The conference aims to underscore the importance of the African continent for Europe’s future. It appeals for more interest, respect and responsibility for this formidable and inspiring continent.
U kan uw komst voor de lezing op 26 april (her)bevestigen via onderstaand inschrijfformulier. Gasten die zich reeds hadden ingeschreven voor de lezing van 19 april worden hiervan ook persoonlijk verwittigd via mail.
Peter Adriaenssens zal een lans breken voor de urgentie rond geestelijke gezondheid van kinderen en jongeren, zeker nu de coronapandemie de noodzaak hieraan nogmaals heef bevestigd. Tegelijkertijd is er een positieve evolutie merkbaar: we zien maatschappelijk een groeiende aandacht voor de geestelijke gezondheid. Méér en méér worden psychische problemen bespreekbaar, en ook beleidsmatig noteren we een groeiende aandacht voor psychisch welzijn van kinderen en jongeren. Daarnaast merken we ook een grote veerkracht bij veel kinderen en jongeren, die hen kan helpen om te gaan met moeilijke situaties.
