Het onderzoeksproject bevordert toegankelijkere zorg voor volwassenen met psychiatrische problemen door leefstijlinterventies te integreren in residentiële settings, met nadruk op preventie van somatische aandoeningen. Tegelijk stimuleert het interprofessionele samenwerking en kennisdeling in de geestelijke gezondheidszorg, wat leidt tot een meer afgestemde en kwalitatieve zorgpraktijk.
Probleemstelling
Volwassenen met een psychiatrische aandoening in residentiële settings hebben een aanzienlijk verhoogd risico op somatische (= fysieke) gezondheidsproblemen zoals cardiovasculaire aandoeningen, obesitas en multimorbiditeit. Dit komt deels door een ongezonde leefstijl – waaronder beperkte fysieke activiteit, onevenwichtige voeding, verstoorde slaap en verhoogd middelengebruik – en wordt versterkt door een beperkte toegang tot algemene gezondheidszorg. Internationale en nationale richtlijnen benadrukken het belang van leefstijlinterventies, maar in de praktijk blijkt dat deze doelgroep vaak uit de boot valt.
Daarnaast ervaren zorgprofessionals in psychiatrische voorzieningen barrières om leefstijlgerichte somatische zorg aan te bieden. Enerzijds voelen ze zich onvoldoende bekwaam, anderzijds bestaan er vooroordelen en een gebrek aan vertrouwen bij professionals uit de somatische zorg. Hierdoor werken disciplines vaak naast elkaar in plaats van geïntegreerd, wat leidt tot versnipperde zorg. Interprofessionele samenwerking is nochtans cruciaal om holistische, persoonsgerichte zorg te bieden die zowel psychiatrische als somatische noden omvat.
Onderzoeksvragen
- Welke evidence-based practice leefstijlinterventies (Bewegen, Voeding, Slaap en Middelengebruik) worden in de literatuur beschreven voor volwassenen met een psychiatrische problematiek binnen een residentiële setting rond preventie?
- Welke leefstijlinterventies worden bij volwassenen met een psychiatrische problematiek in een residentiële setting in Vlaanderen uitgevoerd en welke rol nemen de zorgprofessionals hierin op?
- Welke evidence-based practice interventies kunnen residentiële zorgvoorzieningen inspireren bij de implementatie van leefstijlinterventies voor de doelgroep?
- Welke evidence-based thema’s uit de interprofessionele inspiratiegids over leefstijlpsychiatrie zijn relevant voor implementatie binnen de opleidingen voor zorgprofessionals in het hoger onderwijs?
Onderzoeksmethode
We hanteren het PRECEDE-PROCEED-model als leidraad voor de ontwikkeling van de resultaten. In fase 1 (sociale diagnose) verkregen we al deels inzicht. Fase 2 (epidemiologische diagnose) werken we uit via een literatuurstudie en een scoping review van (inter)nationale good practices rond leefstijlinterventies (bewegen, voeding, slaap, middelengebruik), die de basis vormen voor een inspiratiegids en een interprofessionele module.
Daarnaast verzamelen we in fase 1 en 2 ook kwantitatieve gegevens via een survey onder zorgprofessionals in residentiële psychiatrische voorzieningen in Vlaanderen. Deze bevraging peilt naar bestaande leefstijlinterventies en de rol van verschillende disciplines.
Fase 3 (gedrags- en omgevingsdiagnose) en fase 4 (educatieve en ecologische diagnose) onderzoeken we via kwalitatief onderzoek, met focusgroepen van zorgprofessionals die betrokken zijn bij leefstijlinterventies. Deze gesprekken brengen ons inzichten in interprofessionele samenwerking en noden binnen de Vlaamse context, en vormen input voor de inhoudelijke afstemming van de inspiratiegids.
Tot slot starten we in fase 5 (implementatie) met de toepassing van de inspiratiegids in residentiële voorzieningen en de ontwikkeling van een module voor het hoger onderwijs. We betrekken de klankbordgroep en werkveldcontacten gedurende het hele proces actief betrokken om draagvlak en relevantie te garanderen.
Verwachte resultaten
- Inspiratiegids
- Interprofessionele module voor hoger onderwijs
- Onderzoeksrapport
- Academische publicaties
- Studievoormiddag