Dit project beoogt een duurzame impact op het jeugdwelzijnsbeleid door beleidsmakers en organisaties te voorzien van kunst-gebaseerde interventies en praktische tools rond positieve gezondheid, specifiek gericht op kwetsbare jongeren met een lage socio-economische status.
Probleemstelling
Wereldwijd wordt erkend dat mentale gezondheidsproblemen bij jongeren een ernstige bedreiging vormen voor hun algemeen welzijn. Onderzoek toont aan dat deze problemen vaak ontstaan vóór de leeftijd van 25 jaar en een langdurige impact hebben op het functioneren in de volwassenheid. Dit maakt de adolescentie en jongvolwassenheid tot cruciale periodes voor preventie en versterking van mentale gezondheid.
Jongeren met een lage sociaaleconomische status zijn extra kwetsbaar door structurele factoren zoals armoede, woononzekerheid en sociale uitsluiting. Ze hebben minder toegang tot klassieke hulpverlening en ervaren drempels zoals financiële beperkingen, stigma en culturele barrières. Hierdoor ontstaat een nood aan alternatieve, laagdrempelige en context-sensitieve welzijnsstrategieën die beter aansluiten bij hun leefwereld.
Kunst-gebaseerde interventies bieden een veelbelovend antwoord op deze nood. Creatieve expressievormen zoals muziek, dans en beeldende kunst blijken positieve effecten te hebben op mentale en fysieke gezondheid, en creëren een veilige ruimte voor zelfexpressie en sociale verbinding. Voor deze jongeren kunnen deze interventies een toegankelijk en niet-stigmatiserend alternatief vormen voor klassieke hulpverlening.
Toch blijft het onderzoek naar deze interventies vaak beperkt tot medische en psychologische uitkomstmaten, waardoor sociale en culturele dimensies van welzijn onderbelicht blijven. Het concept van Positieve Gezondheid (Huber et al. 2011), dat gezondheid benadert als het vermogen om met levensuitdagingen om te gaan en zes dimensies omvat (waaronder zingeving en sociale relaties), biedt een breder en meer inclusief kader. Dit project speelt in op een belangrijke lacune door kunstinterventies expliciet te ontwikkelen en evalueren vanuit dit holistische perspectief, met als doel het welzijn van deze jongeren op een integrale manier te versterken.
Onderzoeksvragen
- In welke mate beïnvloedt een kunst-gebaseerde gezondheidsinterventie, bestaande uit psycho-educatieve sessies rond de zes dimensies van positieve gezondheid, gecombineerd met praktische oefeningen vanuit het creatief medium, de ervaren positieve gezondheid van maatschappelijk kwetsbare jongeren (18-25 jaar) met een lage sociaaleconomische status?
- Welke specifieke rol vervullen kunstenaars en gezondheidsprofessionals- met bijzondere aandacht voor ergotherapeuten, toegepaste psychologen en orthopedagogen- in de effectieve implementatie van kunst-gebaseerde gezondheidsinterventies gericht op maatschappelijk kwetsbare jongeren met een lage sociaaleconomische status?
- Hoe ervaren maatschappelijk kwetsbare jongeren (18-25 jaar) met een lage sociaaleconomische status de toegankelijkheid, bruikbaarheid en effectiviteit van kunst-gebaseerde gezondheidsinterventies?
Onderzoeksmethode
Het onderzoek volgt een mixed-methods aanpak, waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden zullen worden gebruikt:
- Pre-meting en post-meting bij kwetsbare jongeren via online vragenlijst gericht op de zes dimensies van positieve gezondheid met aanvullende statistische analyses;
- Diepte-interviews met kunstenaars en gezondheidsprofessionals (ergotherapeuten, psychologische consulenten en orthopedagogen) met een inductieve inhoudsanalyse van hun ervaringen, noden en goede praktijken. Hierbij maken we gebruik van het CFIR-Framework (Damschroder et al. 2022) om zowel de belemmerende als de bevorderende elementen in kaart te brengen.
- Enquêtes en diepte-interviews over drempels en tevredenheid bij kwetsbare jongeren die deelnamen aan de ontwikkelde kunst-gebaseerde gezondheidsinterventie met kwantitatieve en kwalitatieve analyse van ervaringen.
Verwachte resultaten
- Rapport over de impac van kunstgebaseerde gezondheidsinternventies op de zes dimensies van positieve gezondheid bij kwetsbare jongeren;
- Praktijkgids voor jeugdwerkorganisaties en gezondheidsprofessionals met concrete aanbevelingen en voorbeelden;
- Beleidsnota gericht aan Vlaamse beleidsmakers
- Wetenschappelijke en werkveldgerichte publicaties